"Cumhuriyet, gerekli insan gücünün yetiştirilmesi dolayısıyla toplumsal hareketliliğe imkan veren eşitlikçi eğitim politikalarının oluşturulmasına ve on yıllarca başarılı yürütülmesine olanak vermiştir. Bu politikalar diğer taraftan ulus inşa sürecinin aracı olarak kullanılmış ve farklı olanların asimilasyonu sürecine tutulduğu alan olarak da işlev görmüştür. Süreç içerisinde ise dönüştürülerek rekabetçi, pazar ve meslek/iş odaklı, çocukluk hallerini görmezden gelen uygulamalar ile sektörün ihtiyacına cevap vermeyi amaçlayan bir yapıya evrilmiş ve aynı zamanda yeni orta ve üst sınıfların ihtiyaçlarına uygun geliştirilen, statü sembolü haline gelen bir sektör olarak özel okulları çoğaltmıştır. Bu haliyle eşitlikçi formdan ayrıştırıcı ve dışlayıcı bir forma doğru evrilmeye devam etmektedir.”
Tek tipleştirici, çocuk odaklı olmayan ve rekabetçi eğitim sistemi söz konusu olduğunda Başka Bir Okul Mümkün Derneği (BBOM), iki açıdan önemli bir gelişmeyi temsil ediyor. İlki, temel
haklar ile birlikte ikincil hakların gerçekleşmesi için “vatandaşların” örgütlenmesi ve kaynak geliştirmesi bakımından yeni toplumsal hareketlerin bir parçası olarak, bu hakların gerçekleştirilebilmesi için çalışması. İkincisi ise ihtiyaç alanında açık bir model geliştirip uygulayarak, bu modelin kamusal hakların güçlendirilmesi ve yaygınlaştırılması için taraf olması. BBOM, bu anlamı ile okulun asli unsurları olacak çocukların potansiyellerini gerçekleştirebilecekleri, fiziksel, ruhsal, kültürel gelişimlerine imkân verecek eğitim ve öğretim yöntemlerinin geliştirilmesi, okulun tüm bileşenlerinin (veliler, öğrenciler, aileler, öğretmenler, çalışanlar ve çevre) karar alma ve uygulama süreçlerine katılabilecekleri özgün bir ilköğretim modeli geliştirmeyi amaçlamaktadır.
Tek tipleştirici, çocuk odaklı olmayan ve rekabetçi eğitim sistemi söz konusu olduğunda Başka Bir Okul Mümkün Derneği (BBOM), iki açıdan önemli bir gelişmeyi temsil ediyor. İlki, temel
haklar ile birlikte ikincil hakların gerçekleşmesi için “vatandaşların” örgütlenmesi ve kaynak geliştirmesi bakımından yeni toplumsal hareketlerin bir parçası olarak, bu hakların gerçekleştirilebilmesi için çalışması. İkincisi ise ihtiyaç alanında açık bir model geliştirip uygulayarak, bu modelin kamusal hakların güçlendirilmesi ve yaygınlaştırılması için taraf olması. BBOM, bu anlamı ile okulun asli unsurları olacak çocukların potansiyellerini gerçekleştirebilecekleri, fiziksel, ruhsal, kültürel gelişimlerine imkân verecek eğitim ve öğretim yöntemlerinin geliştirilmesi, okulun tüm bileşenlerinin (veliler, öğrenciler, aileler, öğretmenler, çalışanlar ve çevre) karar alma ve uygulama süreçlerine katılabilecekleri özgün bir ilköğretim modeli geliştirmeyi amaçlamaktadır.
Nasıl “Başka Bir Okul”? BBOM Derneği, başka bir okulun mümkün olabilmesi için eğitim, okul, aile, çocuk, sistem, demokrasi gibi kavramları sorgulayarak çocuk odaklı bir eğitim modelinin geliştirilmesini amaçlamaktadır. Bu anlamı ile BBOM Okulu, kültürel çeşitlilik ve farklılıklara, ekolojik dengeye saygılı ve özgüven sahibi bireylerin yetişmesine; toplumda ekonomik, sosyal ve kültürel olarak eşitlikçi bir ortamın gelişmesine katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. Amacını gerçekleştirmek için kuruluş ve yönetim süreçlerinin her aşamasında eşitlik, toplumsal adalet, özgürlük (düşünce, ifade, hareket, seçim), dayanışma, çoğulculuk, toplumsal duyarlılık, şiddet karşıtlığı (fiziksel, sözlü, psikolojik), ayrımcılık karşıtlığı (milliyet, ırk, dil, din, cinsiyet, cinsel yönelim, ekonomik, sosyal, fiziksel), ekolojik düşünce, yaratıcılık, üretkenlik, dürüstlük, öz denetimcilik, eleştirellik, farkındalık ve empati ilke ve değerlerinden faydalanmaktadır.
BBOM, eğitimdeki temel sorunların çözümünde okulun fiziksel kaynaklarını, insan kaynaklarını, öğretim programlarını ve yönetim biçimini bir bütün olarak ele almaktadır. Milli Eğitim Bakanlığı’nın son yıllarda uygulamaya çalıştığı öğrenme odaklı yaklaşımın geliştirilmesi için tüm bileşenlerin geliştirilmesi gerektiğini düşüncesindedir. Başka Bir Okul Mümkün Derneği, Türkiye’de yaşanan eğitim sorunlarının çözümünde toplumsal ihtiyaçları temel alarak, dönüştürücü bir okul modeli kurmayı hedeflemektedir.
BBOM modelini mevcut kamusal ve özel eğitim kurumlarından farklılaştıran dört temel eksen, eğitim alanındaki alternatif arayışların farklı boyutlarını bir araya getirmiştir. Bu eksenler; Alternatif eğitim içeriği geliştirmek, demokratik bir yapı oluşturmak, kar amacı gütmeyen ve kendi kendine yeterliliği amaçlayan finansman modeli oluşturmak ve tüm süreçte ekolojik bir yaklaşım geliştirmek olarak tanımlanabilir. Bu yazıda söz konusu model alternatif eğitim ve demokratik yapı eksenleri ile ele alınmıştır.
Alternatif Eğitim
BBOM, eğitim programını hümanist felsefeyi temel alan, toplumsal sorun merkezli ve öğrenen merkezli tasarım uygulamalarına dayandırıyor. Montessori, Waldorf, Reggio Emilia Metotları, Demokratik Dkul ve alternatif öğrenme-öğretimmetotları gibi dünyadaki mevcut alternatif eğitim modellerinin kazanımlarının sentezlendiği bir yaklaşımla oluşturmayı amaçlamaktadır. Eğitim programı, her öğrenenin farklı öğrenme hakkı olduğu düşüncesi üzerine kuruludur. BBOM’un geliştirmeye çalıştığı her öğrenenin duygu ve düşünce dünyasının, yeteneklerinin ve ilgi alanlarının farklılığını temel alan “Öğrenen Merkezli Eğitim Anlayışı”, öğrenenlerin çeşitliliğinin ve farklılıklarının tanınmasını ve köreltilmesi yerine geliştirilmesini öne çıkartmaktadır. Bu düşünce, programın her öğesi için (hedefler, içerik, yöntem, değerlendirme) öğrenene katılım, söz hakkı ve seçme hakkı tanıyarak hayat bulur. Program bir yandan öğrenenlerin bireysel ilgi ve ihtiyaçları doğrultusunda gelişimlerini desteklemeyi hedeflerken diğer yandan yaşamın gerçeklerine ve sorunlarına duyarlı bireyler yetiştirmeyi hedefliyor.
Okulun öğrenci kapasitesinin katılım ve farklılıkların içerilmesi gibi ilkelerin yaşama geçirilmesini mümkün kılacak şekilde düşük tutulması (25 kişilik sınıflar ve toplamda 250 kişi) planlanmaktadır. BBOM’un eğitim programının temel öğelerine yönelik yaklaşımı aşağıda sunulmuştur:
·BBOM, MEB öğretim programlarının kazanımlarını temel alır, ancak bunlara öğrenenlerin ilgi ve ihtiyaçlarına ve toplumsal ihtiyaçlara cevap verecek yeni kazanımlar eklemeyi amaçlamaktadır.
·Çocukların ilgi ve ihtiyaçlarının ortaya çıkarılması ve bu ilgi ve ihtiyaçlar doğrultusunda öğretim programlarında ve okul yaşamında gerekli düzenlemelerin yapılması okulun asli ödevlerinden birisi olarak tanımlanmıştır.
·Her öğrencinin ilgi ve ihtiyaçlarının ortaya çıkarılması öğretmen rehberliği, sınıf toplantıları ve okul meclisi aracılığıyla sağlanır. Öğretim programlarında bu ilgi ve ihtiyaçlar doğrultusunda gerekli düzenlemeleri yapmak öğretmen- çocuk ve aile işbirliği ile gerçekleştirilecek bir süreç olarak tasarlanmıştır.
·Program bir yandan İlköğretim programının hedeflerini gerçekleştirirken diğer yandan öğrenenlerin ilgi alanlarına göre kendilerini geliştirebilmelerine olanak sağlamayı amaçlamıştır.
·İçerik olarak Milli Eğitim Bakanlığı İlköğretim programında esas olan kazanımlara ulaşmak amaçlanmıştır. Bu kazanımlara ulaşılırken kullanılacak içerikte esneklik tanınmaktadır. Programın kazanımlarına uygun içerik, olabildiğince yaşam içinden, çocukların ilgilerine göre belirlenecektir. Çocukların bireysel ilgi ve ihtiyaçları değerlendirilerek bunları karşılayacak içerik belirlenecektir. Çocukların ilgileri doğrultusunda atölyeler oluşturulacak, sanat ve zanaat eğitimi programın unsurlarından birisi olacaktır. Ders dışı alanlar ve sosyal faaliyetler bütünüyle öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçlarına göre onların da karar sürecinde yer aldıkları bir mekanizma tarafından belirlenir.
Öğrenme-Öğretme Yöntemleri
·Öğretim yöntemlerinin seçim ölçütü, konuya ya da öğrenci grubuna uygunluk değil öğrenene uygunluk olacaktır. Bireysel farklılıklar temel alınacaktır. Bu nedenle BBOM Okulu öğretmenleri öğretimin bireyselleştirilmesi konusunda uzmanlık sahibi olacaklardır. Öğrenin aktifliğinin esas olduğu aktif öğrenme yöntemleri kullanılacaktır.
·Öğrenenin farklı öğrenme hakkının sonucu olarak, öğrenen kendisi için en uygun olduğunu düşündüğü yöntemi öğretmeni ile müzakere sonucu belirleyebilecektir.
BBOM, kapalı özel sektör eğitim kurumlarından farklı olarak her çocuk için ulaşılabilir olmayı ve her çocuğa ihtiyaç, ilgi ve kapasitesi doğrultusunda en iyi olanakları sunmayı hedefleyerek özel eğitime ihtiyaç duyan engelli ve öğrenme güçlüğü olan tüm çocukları kapsayarak özel öğretim programları oluşturmayı amaçlamaktadır. Temel yaklaşım, farklı olana uygun yöntemin geliştirilerek kapsanması olduğundan öğrenme güçlüğü, hiperaktivite olarak tanımlanan durumları anormallik olarak değil farklılık olarak değerlendirerek uygun programlarla tüm çocukların kendilerini gerçekleştirebileceği imkânlar yaratmayı amaçlamaktadır.
Dayanışma, deneyim paylaşma çerçevesinde karma yaş grupları oluşturarak farklı yaşlardaki çocukların bir arada etkinlik gerçekleştirecekleri ortamlar sunmak diğer önemli farklardan biridir.
Öğretmen Eğitimi
BBOM çocuk odaklı bir yaklaşım geliştirmek için temel ilkeleri ve çocuk odaklı yaklaşımları benimseyen öğretmenleri, hizmet öncesi eğitim yaklaşımı ile Montessori, Waldorf, Reggio Emilia metotları, demokratik okul, alternatif öğrenme-öğretim metotları, alternatif değerlendirme teknikleri, ekolojik sürdürülebilirlik, katılımcı yönetim konularında eğitmeyi amaçlamaktadır. Bu anlamı ile eğitimin bütüncül bir yaklaşım olduğunu, yönetim, mekân, içerik, uygulama ve çalışanların aynı ilkeler çerçevesinde ele alınarak, çocuk odaklı bir modelin geliştirilmesi ve demokratik bir ortamın oluşturulması amaçlanmıştır.
Demokratik okullar konusunda Almanya merkezli Avrupa Demokratik Eğitim Topluluğundan (European Democratic Education Community- EUDEC) ve Amerika merkezli Alternative Education Resource Organization (AERO) dan; Montessori Metodu konusunda Association Montessori International (AMI) ; Waldorf pedagojisi ve Regio Emilia yöntemleri konusunda ilgili kurumların deneyimlerinden faydalanılması ve gerekli durumlarda danışmanlık desteği alınması amaçlanıyor.
Demokratik Yönetim; Okul Hayatının Örgütlenmesi ve Özerklik Düşüncesi:
BBOM okulunun en önemli özelliklerinden biri de tüm bileşenlerinin eş zamanlı olarak katılımının amaçlanmasıdır. Bu çerçevede “Okul Meclisi”; öğrenciler, okul çalışanları, aileler, öğretmenler, idari görevliler ve çevrenin katılımı ile okulun yönetilmesinde söz sahibi olacaktır. Karar almada uzlaşmanın esas olduğu Okul meclisinde her katılımcının eşit söz hakkı, oylama gerektiren durumlarda ise eşit oy hakkı olacaktır. Okul yönetiminin en önemli özelliklerinden biri de her yaştan öğrenci katılımının amaçlanmasıdır. Çocuk katılımı açısından önemli bir farklılığı getiren, BBOM öğrencilerin tüm karar alma süreçlerinde kendilerini ilgilendiren konularda karar alma hakkına sahip olması ilkesini hayata geçirmeyi amaçlamaktadır. İdari Şeffaflık İlkesimüfredat, idari yapı, yaşam alanı ve mali düzene ilişkin alanları kapsayacak şekilde ele alınmıştır. Öğrenci katılımı kararların icrası aşamasında beslenme, temizlik, idari işler gibi tüm alanlarda istekleri, yatkınlıkları, tercihleri doğrultusunda sorumluluk sahibi olmalarına imkân verecek şekilde geliştirilecektir. Böylelikle, çocukların mevcut hakları dolayısıyla her şeyi yapabilme gücüne, hakkına haiz, özgeci birey fikrindense, dayanışma, sorumluluk, diğerkâmlık gibi değerlere dayanan özerk bireyler olarak deneyim kazanmaları hedeflenmektedir.
Gerçekçi Olup İmkânsızı İstemek BBOM girişimi eğitimdeki alternatif arayışlara farklı bir boyut getirerek her bir çocuğun eğitim hakkını çocuk hakları çerçevesinde gerçekleştirmesini amaçlıyor. Kaba bir hesaplama ile mevcut eğitim sistemi her bir bireyin niteliğinden bağımsız olarak okul öncesi eğitim, ilköğretim, lise ve üniversite aşamalarında 20 yılını geçirmesini öngörüyor. Çocukların çocukluk hallerinden ve haklarından bihaber başladıkları yarış en güzel yıllarına mal oluyor. BBOM, eğitimin insan doğasına, çocuk doğasına en uygun şekilde verilmesi, çocukların eğitim-öğretim süreçlerine etkin bireyler olarak katılma haklarının olduğunu ve en önemlisi de çocukluklarını yaşamaları gerektiğini savunuyor. Başka bir okulun gerçekleşmesi için, ailelerin, fiziksel mekânın, eğitim-öğretim içeriğinin, çalışanların çocuğun yüksek yararı çerçevesinde dönüşmesine ve tüm yapıların ve içeriklerin çocuk dostu bir yaklaşımla gerçekleştirilmesi gerektiğine inanıyor. BBOM mutlu azınlığın oluşturmaya çalıştığı bir ada değil, herkesin uygulayabileceği bir model geliştirmeyi amaçlıyor.
Dayanışma, deneyim paylaşma çerçevesinde karma yaş grupları oluşturarak farklı yaşlardaki çocukların bir arada etkinlik gerçekleştirecekleri ortamlar sunmak diğer önemli farklardan biridir.
Öğretmen Eğitimi
BBOM çocuk odaklı bir yaklaşım geliştirmek için temel ilkeleri ve çocuk odaklı yaklaşımları benimseyen öğretmenleri, hizmet öncesi eğitim yaklaşımı ile Montessori, Waldorf, Reggio Emilia metotları, demokratik okul, alternatif öğrenme-öğretim metotları, alternatif değerlendirme teknikleri, ekolojik sürdürülebilirlik, katılımcı yönetim konularında eğitmeyi amaçlamaktadır. Bu anlamı ile eğitimin bütüncül bir yaklaşım olduğunu, yönetim, mekân, içerik, uygulama ve çalışanların aynı ilkeler çerçevesinde ele alınarak, çocuk odaklı bir modelin geliştirilmesi ve demokratik bir ortamın oluşturulması amaçlanmıştır.
Demokratik okullar konusunda Almanya merkezli Avrupa Demokratik Eğitim Topluluğundan (European Democratic Education Community- EUDEC) ve Amerika merkezli Alternative Education Resource Organization (AERO) dan; Montessori Metodu konusunda Association Montessori International (AMI) ; Waldorf pedagojisi ve Regio Emilia yöntemleri konusunda ilgili kurumların deneyimlerinden faydalanılması ve gerekli durumlarda danışmanlık desteği alınması amaçlanıyor.
Demokratik Yönetim; Okul Hayatının Örgütlenmesi ve Özerklik Düşüncesi:
BBOM okulunun en önemli özelliklerinden biri de tüm bileşenlerinin eş zamanlı olarak katılımının amaçlanmasıdır. Bu çerçevede “Okul Meclisi”; öğrenciler, okul çalışanları, aileler, öğretmenler, idari görevliler ve çevrenin katılımı ile okulun yönetilmesinde söz sahibi olacaktır. Karar almada uzlaşmanın esas olduğu Okul meclisinde her katılımcının eşit söz hakkı, oylama gerektiren durumlarda ise eşit oy hakkı olacaktır. Okul yönetiminin en önemli özelliklerinden biri de her yaştan öğrenci katılımının amaçlanmasıdır. Çocuk katılımı açısından önemli bir farklılığı getiren, BBOM öğrencilerin tüm karar alma süreçlerinde kendilerini ilgilendiren konularda karar alma hakkına sahip olması ilkesini hayata geçirmeyi amaçlamaktadır. İdari Şeffaflık İlkesimüfredat, idari yapı, yaşam alanı ve mali düzene ilişkin alanları kapsayacak şekilde ele alınmıştır. Öğrenci katılımı kararların icrası aşamasında beslenme, temizlik, idari işler gibi tüm alanlarda istekleri, yatkınlıkları, tercihleri doğrultusunda sorumluluk sahibi olmalarına imkân verecek şekilde geliştirilecektir. Böylelikle, çocukların mevcut hakları dolayısıyla her şeyi yapabilme gücüne, hakkına haiz, özgeci birey fikrindense, dayanışma, sorumluluk, diğerkâmlık gibi değerlere dayanan özerk bireyler olarak deneyim kazanmaları hedeflenmektedir.
Gerçekçi Olup İmkânsızı İstemek BBOM girişimi eğitimdeki alternatif arayışlara farklı bir boyut getirerek her bir çocuğun eğitim hakkını çocuk hakları çerçevesinde gerçekleştirmesini amaçlıyor. Kaba bir hesaplama ile mevcut eğitim sistemi her bir bireyin niteliğinden bağımsız olarak okul öncesi eğitim, ilköğretim, lise ve üniversite aşamalarında 20 yılını geçirmesini öngörüyor. Çocukların çocukluk hallerinden ve haklarından bihaber başladıkları yarış en güzel yıllarına mal oluyor. BBOM, eğitimin insan doğasına, çocuk doğasına en uygun şekilde verilmesi, çocukların eğitim-öğretim süreçlerine etkin bireyler olarak katılma haklarının olduğunu ve en önemlisi de çocukluklarını yaşamaları gerektiğini savunuyor. Başka bir okulun gerçekleşmesi için, ailelerin, fiziksel mekânın, eğitim-öğretim içeriğinin, çalışanların çocuğun yüksek yararı çerçevesinde dönüşmesine ve tüm yapıların ve içeriklerin çocuk dostu bir yaklaşımla gerçekleştirilmesi gerektiğine inanıyor. BBOM mutlu azınlığın oluşturmaya çalıştığı bir ada değil, herkesin uygulayabileceği bir model geliştirmeyi amaçlıyor.
Cengiz Çiftçi
cciftci@t24.com.trKaynak: http://www.t24.com.tr/cengiz-ciftci/kose-yazisi.aspx?author=19&article=4246
No comments:
Post a Comment